ISSN 0865-6941 | Toleo Na. 306 | Februari 2016 | |
EBYAITUEMIGANI - GANIROENYANGA EYOTAMANYA OGITEMA Nikwo kugira oti kowakubona rundi omuntu nahiga obuturo okabanza kumulamura okwese oti shana aina emize niyonshonga nabunga, aho komwima obuturo, omwatani akabumutunga - akamukolera emilimo kurungi aho abanza kwefunya oti kuba namutoire. Ahandi ninka alikwenda kugula ente, kabagikubungywaho, iwe okalenga oti shana kimasha tezale, omwatani akagigula, amashumi gake ekafukirwa obusito bukakwata, ekazara- aho n'orwo oyefunya . Niyo nyanga eyotamanya ogitema. OMUNAFU OMUZARA TOMUGULA Ahandi bagila bati: " Ekibi okizara tokigura. Omwana wawe yakuba nayekoza ebyabali mbonaha, eby'enshoni zonkai, n'orwo wakuhana anga kutera nagendelera kukushonahaza. N'orwo yakukugora, nalimo tolakumwita. Niwe omunafu omuzara tomugura. OBUBURWA BIJWARO BUTERA NANKA ANOBA ABANTU Nikwo kugira oti, omuntu kaba aina ekihika kyokumanya amazare, nabakyalira, aho kaburwa ebyokugemura anga ebijwaro nikwo kuterwa enaku, alekera kukyala. Aho batahibe bati akatunoba kiki kutatukyalira? Okwo bambi tibunafu shana nshoni zokujwara ebitaguka. Nibwo buburwa bijwaro butera nanka anoba abantu. OMUZAIRE ABIMBWA TATANAKA Nikwo kugira oti omuzaire kaba aina abaanabe omuli abo alimu abalikumukwasa enshoni omu bantu nangu abandi nibamujuma, wenene tabarama shana ayesiza, aferamu mamige; akwese bona baana nkabezalira. Nikomugani ogwa ahaiguru, " omunafu omuzara tomugula". Ogwo niwe omuzaire alikubimbwa okwo atalikutanaka. OMUKAMA OMUHIGA OMU KISHWA OKWO ALI OMUMPIKI Nikwo kugira oti , owolikulenga oti ogu tagila muze, agamba kurungi okwo wenene ngobya, nalambalambya endimi nka ekorantima. Kuba nimuhiga omutwazi iwe muhe obutwazi obone kalaba atabamazire. Obutwazi mwakubwima owomulikulenga oti tabase; okwo bambi niwe aina akasasi nainywe. Aho obutwazi mubuha alikwehiga, ababamba anga abalambuuza. Nikwo kuhiga omukama omu kishwa okwo ali omu mpiki olaijuka okwo ekishwa nikyo kiba kihango, empiki egyo nke. BAHAKURA ENJOKI N'AKABAKAMA Nikwo kugira oti, orwo omuntu afuruka akagya bukama obundi ahao ayelinda tajuma anga kugambaho kubi mbali arugile. Mpaho kayakukola atyo omukama amutungile mbali yafurukila aho yakumutamwa amutambya. Kuli washendwa kandi oku bakutambya - wagya omurutatenga – Nikwo kuhakura enjoki n'akabakama . OMWIHWA AKAITA RUSHEMBO Nikwo kugira oti, koba oina mutahi wawe akakugila kubi - nakutoijera aha mukama anga aha mutwazi iwe otamanyile, aho ka mutahi wawe ondijo abimanya, aija akutatira. Kyonkai iwe oyanga oti nanka talakungila kubi atyo. Aho ogwo kikutatira agwa omu kitangaro akwese ati, nikwo n'omwihwa yaisire Rushembo norwo yabaile namwesiga . EISHOMOI ENSHAHO IBILI Nikwo kugira oti norwo mwakuba muli barongo anga barumuna lichwe nditore, orwo mukula buli omoi aba aina omwa wenene kandi tolakugambira murumuna wawe oti omwawe, mwange – leka cheke – nikizira. Nikwo muli barumuna ishemoi nangu nyinainywe omoi kyonka enshaho ni ibili. NDYE BIKE NTUKUZE EFUNDO Nikwo kugira oti, wakuba noikala n'omugaiga aina ebintu ekinje, kabili byakulya, aina ebya akasheshekano, kandi ebyokunywa ebyo ogambeki – naiwe nolya nosigaho kyonkaisi buli kanya noikala ohembirwe etara aha karega. Noherwa, nojumwa, nosimangwa , noterwa emizo katakutairemu nkoni anga muguha! Ebi kabibanza kwezola nirwo omuntu agamba ati Ndye bike, Ntukuze enfundo nka wadahi. ATAKABONAGA MUSINGO GWA NDASHANA ABUGUSA AMATAMA Nikwo kugira oti omuntu aina enaku kabanza kutebeza mutahiwe atakabonaga rushengo, akashobolora amajune againago aho ogwo amugumisiriza akwese bilahwa. Nangu orundi alulira mutahiwe akwese atafayo, bime amaizi byomere. Kuba takabonaga naku anga kashengo. Niwe atakabonaga musingo gwa ndashana…. ENJUBU ERAGIRE TEYATA BWATO Nikwo kugira oti, omuntu kakutatira oyekenga, oyelinda. Omuntu kayakukwenahilira ati iwe tinkwenda anga olimbona – aho koba oina amagezi omanya okwo wagila omubisha - omugendaho kuke kuba wamanya obubibwe . Niyo: Njubu eragire teyata bwato. ENTAMA KEBONA EYABO ETAHEBEBE, EBA EKARWARA OMUYEBE Nikwo kugira oti, kobona owawe nakora kurungi, nashemeza aho naiwe oshemelerwa, onulirwa. Kaba nazina akashemeza naiwe oimuka omutwera – omushuwa – kyonkai kozika okesiza oba nomwima ebisha. Niyo ntama kebona eyabo etahebeba ALINDA EBISHEKE NIWE ABYATA Nikwo kugira oti; omuntu kutungwa, omukama anga omutwazi kamulonka kaba muhanikawe, akamukwasa enfulebe aha mutima ati; " nayerwa bwatota, kandi nkyanyata?" Buli kanya aikara aina akalimi karungi ahali mukamawe nailiza harai abokulinguliza omu nfulebe batamanya okwo alikugishomonkora. Niwe alinda ebisheke niwe abyata. AHIKA ENYUNGU AHIKA ENZIRO Nikwo kugira oti, omuntu kaganja omutwazi, akaba muramata na amatungwa nikwo agira gangi; ebibanja, amahyo g'ebitunganwa - agaigara kushaga inywe abali omu maka ganyu; Ogwo niwe ahika enyungu ahika enziro. EKITAKUSHEKYE NYOKO ARARUKA Nikwo kugira oti, kowakuba oina omuze gwokushekerera abarema anga abarwaire na abararu, aho ekiro kimo nyoko nawe aija araruke aho naiwe bakushekelera bakwese nka ashekelera abandi mbwenu nka nyina yaruruka. Niho bayemile bakwese bati: Ekitakushekye nyoko araruka. |